If you are searching for notes from Class 11 Social Studies. then you are at the right place.
क्रियाकलाप
२. सामाजिक अध्ययन र जीवनोपयोगी शिक्षाबिचको सम्बन्धलाई उदाहरणसहित प्रस्तुत गर्नुहोस् ।
Ans:सामाजिक अध्ययनले जीवनोपयोगी शिक्षाबाट कसरी गहिरो सम्बन्ध बनाउँछ, त्यसको उदाहरणहरू निम्न रूपमा हुन सक्छन्:
सामाजिक अध्ययनले हामीलाई विभिन्न सामाजिक समस्याहरू, जसले आफूलाई र अरुलाई प्रभावित गर्दछ, अध्ययन गर्नका लागि तर्क तथा तथ्याङ्कको उपयोग गर्छ। उदाहरणका लागि, एक सामाजिक समस्या रोग प्रसव (मातृत्व मृत्यु) हो सक्छ। सामाजिक अध्ययनले यसलाई मुख्यका कारणहरू, प्रभावहरू, विपरित प्रभावहरू, समाधान र नीतिहरू बारेमा अध्ययन गर्दछ। यसले स्वास्थ्य देखि अर्थिक रूपान्तरणसम्म विभिन्न पहलहरूको विकासमा मद्दत पुर्याउँछ। सामाजिक अध्ययनले समाजिक विचारधाराको परिचय प्रदान गर्दछ र यसले शिक्षाबिधिहरूको विकासमा मद्दत पुर्याउँछ। उदाहरणका लागि, सामाजिक अध्ययनले न्यायप्रियता, समानता, विचारधाराको समीक्षा, न्यायप्रियताका सिद्धान्तहरू, न्यायालयी व्यवस्था आदिको अध्ययन गर्दछ। यसले सामाजिक न्याय, व्यापारिकता, सामाजिक परिवर्तन, आर्थिक न्यायप्रियता र अन्य अवस्थाका शिक्षाबिधिहरूको विकासमा मद्दत पुर्याउँछ।
सामाजिक अध्ययनले हामीलाई सामाजिक प्रभावको परिचय प्रदान गर्दछ। यसले छात्रहरूलाई अवधारणा दिन्छ कि उनीहरूका क्रियाकलापहरूले कसरी सामाजिक परिवर्तनलाई प्रभावित गर्दछन्। उदाहरणका लागि, विभिन्न सामाजिक मिडिया जस्ता माध्यमहरूले विचारधारा, मोड, र नवान्तरणलाई कसरी प्रभावित गर्दछन् यसका विभिन्न अध्ययन गर्दछन्। यसले छात्रहरूलाई सम्बन्धित माध्यमका प्रभावहरू पहिचान्न, मिडिया लिटरेसी विकास गर्ने, सामाजिक मिडिया सुरक्षा, माध्यमिक विचारधारा, सत्यनिष्ठता आदिका बारेमा जागरूकता प्रदान गर्दछ।
If you are searching for notes from Class 11 Social Studies. then you are at the right place.एकाई १
सामाजिक तथा जिवानुपयोगी शिक्षाको अवाधार्ण
Class 11 Social Studies is one of the important subjects in Nepal. It gives students knowledge about social, political, economic, cultural, historical and geographical aspects of Nepal. This study provides students with information about Nepal's history, constitution, national policies, economic development, social problems, political process, population science, geography, and organizational arrangements.
In this textbook, students are given a comprehensive study of the historical role of Nepal, events from Shahi period to modern Nepal, the Constitution of Nepal, Nepali national policies and social issues. In addition, students are provided information about various sociological theories of Nepali, key issues of geography, and population science.as per the new rule of the Nepal Examination Board(NEB), it is compulsory to read and attempt an exam of social Study In Nepali.
पाठ १
सामाजिक अध्यन तथा जीवन उपयोगी शिक्षा
क्रियाकलाप
१. कक्षाका विद्यार्थीहरूको नौ ओटा समूह बनाई प्रस्तुत तालिकाअनुसार सामाजिक अध्ययनका एक एक ओटा आयामका सम्बन्धमा छलफल गरी कक्षामा प्रस्तुत गर्नुहोस्।
Ans: कक्षका बिद्यार्थीहरुको नौ ओटा समूह ले आयामका सम्बन्धमा छलफल छाल फल गरेका प्रस्तुति हरु निम्न प्रकार छन्:-
कृपया तालिकामा उल्लिखित एक एक आयाम र सम्बन्धको विषयमा छलफल गर्नुहोस्। मैले तलको रूपमा उल्लेख गरेका सामाजिक अध्ययनका एक एक आयामहरू पर आधारित छन्:
कृपया तालिकामा उल्लिखित एक एक आयाम र सम्बन्धको विषयमा छलफल गर्नुहोस्। मैले तलको रूपमा उल्लेख गरेका सामाजिक अध्ययनका एक एक आयामहरू पर आधारित छन्:
"समूह क"= इतिहास: यो आयामले हामीलाई पश्चिमी तथा पूर्वी इतिहास, घटनाहरू, महत्वपूर्ण व्यक्तित्वहरू, राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय घटनाहरू, संघटनाहरू आदि बारेमा अध्ययन गर्दछ। हामीले इतिहासमा घटेका विभिन्न घटनाहरूको प्रभाव, कारण, नतिजा, व्यक्तिगतता र सामाजिक परिवर्तनका सम्बन्धमा छलफल गर्न सक्छौं।
"समूह ख"=भूगोल: यो आयामले हामीलाई पृथ्वीका भूगोलिय विभाजन, स्थानीयता, जलवायु, नगरीयकरण, वनसङ्केत, जलवायु परिवर्तन, भूकम्प, पर्यटन आदि बारेमा अध्ययन गर्दछौं। हामीले विभिन्न भूगोलिय प्रश्नहरूको छलफल गर्दछौं र त्यसका प्रभावहरू, सम्बन्धहरू, अवस्थाहरू, जनसंख्या आदिको अध्ययन गर्दछौं।
"समूह ग"=राजनीति: यो आयामले हामीलाई राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय राजनीतिक व्यवस्था, सरकारी प्रणाली, राष्ट्रिय नीति, मतदान प्रक्रिया, व्यक्तिगतता र आपत्तिहरू, संघीयता र समावेशीकरणका सम्बन्धमा अध्ययन गर्दछौं। हामीले राजनीतिक सिद्धान्तहरू, नीतिहरू, अभिप्रेत व्यक्तित्वहरू, गठबन्धनहरू, राजनीतिक वाद-विवाद, संघीय तथा नेपालका नीतिहरूको छलफल गर्दछौं।
"समूह घ "=समाजशास्त्र: यो आयामले हामीलाई समाजिक संगठन, जातिय तथा जातीयताका मुद्दाहरू, वर्गवाद, समाजिक विचारधारा, सामाजिक सम्प्रदायहरू, समाजिक समानता, आर्थिक विभेद, लैंगिकता र जेंडर, अपाङ्गता, अवस्थाहरूका सम्बन्धमा अध्ययन गर्दछौं। हामीले समाजिक संगठनका कारणहरू, परिवर्तन, सामाजिक प्रश्नहरू, वैश्विकरण, समाजशास्त्रिक सिद्धान्तहरू, अध्ययन गर्दछौं।
"समूह ङ "=अर्थशास्त्र: यो आयामले हामीलाई अर्थिक संगठन, उत्पादन, सरकारी नीति, वित्तीय बाजार, व्यापारिक संकट, अर्थव्यवस्थाका सुधार, खाद्य सुरक्षा, गरीबी र उद्यमिता, बजार व्यवस्थापन, आय वितरण, सार्वजनिक निजी साझेदारी, विदेशी निवेशको सम्बन्धमा अध्ययन गर्दछौं। हामीले अर्थशास्त्रिक सिद्धान्तहरू, अर्थिक नीतिहरू, आर्थिक प्रश्नहरू, आर्थिक विकासका सम्बन्धमा छलफल गर्दछौं।
Ans: कक्षका बिद्यार्थीहरुको नौ ओटा समूह ले आयामका सम्बन्धमा छलफल छाल फल गरेका प्रस्तुति हरु निम्न प्रकार छन्:-
कृपया तालिकामा उल्लिखित एक एक आयाम र सम्बन्धको विषयमा छलफल गर्नुहोस्। मैले तलको रूपमा उल्लेख गरेका सामाजिक अध्ययनका एक एक आयामहरू पर आधारित छन्:
कृपया तालिकामा उल्लिखित एक एक आयाम र सम्बन्धको विषयमा छलफल गर्नुहोस्। मैले तलको रूपमा उल्लेख गरेका सामाजिक अध्ययनका एक एक आयामहरू पर आधारित छन्:
"समूह क"= इतिहास: यो आयामले हामीलाई पश्चिमी तथा पूर्वी इतिहास, घटनाहरू, महत्वपूर्ण व्यक्तित्वहरू, राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय घटनाहरू, संघटनाहरू आदि बारेमा अध्ययन गर्दछ। हामीले इतिहासमा घटेका विभिन्न घटनाहरूको प्रभाव, कारण, नतिजा, व्यक्तिगतता र सामाजिक परिवर्तनका सम्बन्धमा छलफल गर्न सक्छौं।
"समूह ख"=भूगोल: यो आयामले हामीलाई पृथ्वीका भूगोलिय विभाजन, स्थानीयता, जलवायु, नगरीयकरण, वनसङ्केत, जलवायु परिवर्तन, भूकम्प, पर्यटन आदि बारेमा अध्ययन गर्दछौं। हामीले विभिन्न भूगोलिय प्रश्नहरूको छलफल गर्दछौं र त्यसका प्रभावहरू, सम्बन्धहरू, अवस्थाहरू, जनसंख्या आदिको अध्ययन गर्दछौं।
"समूह ग"=राजनीति: यो आयामले हामीलाई राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय राजनीतिक व्यवस्था, सरकारी प्रणाली, राष्ट्रिय नीति, मतदान प्रक्रिया, व्यक्तिगतता र आपत्तिहरू, संघीयता र समावेशीकरणका सम्बन्धमा अध्ययन गर्दछौं। हामीले राजनीतिक सिद्धान्तहरू, नीतिहरू, अभिप्रेत व्यक्तित्वहरू, गठबन्धनहरू, राजनीतिक वाद-विवाद, संघीय तथा नेपालका नीतिहरूको छलफल गर्दछौं।
"समूह घ "=समाजशास्त्र: यो आयामले हामीलाई समाजिक संगठन, जातिय तथा जातीयताका मुद्दाहरू, वर्गवाद, समाजिक विचारधारा, सामाजिक सम्प्रदायहरू, समाजिक समानता, आर्थिक विभेद, लैंगिकता र जेंडर, अपाङ्गता, अवस्थाहरूका सम्बन्धमा अध्ययन गर्दछौं। हामीले समाजिक संगठनका कारणहरू, परिवर्तन, सामाजिक प्रश्नहरू, वैश्विकरण, समाजशास्त्रिक सिद्धान्तहरू, अध्ययन गर्दछौं।
"समूह ङ "=अर्थशास्त्र: यो आयामले हामीलाई अर्थिक संगठन, उत्पादन, सरकारी नीति, वित्तीय बाजार, व्यापारिक संकट, अर्थव्यवस्थाका सुधार, खाद्य सुरक्षा, गरीबी र उद्यमिता, बजार व्यवस्थापन, आय वितरण, सार्वजनिक निजी साझेदारी, विदेशी निवेशको सम्बन्धमा अध्ययन गर्दछौं। हामीले अर्थशास्त्रिक सिद्धान्तहरू, अर्थिक नीतिहरू, आर्थिक प्रश्नहरू, आर्थिक विकासका सम्बन्धमा छलफल गर्दछौं।
२. सामाजिक अध्ययन र जीवनोपयोगी शिक्षाबिचको सम्बन्धलाई उदाहरणसहित प्रस्तुत गर्नुहोस् ।
Ans:सामाजिक अध्ययनले जीवनोपयोगी शिक्षाबाट कसरी गहिरो सम्बन्ध बनाउँछ, त्यसको उदाहरणहरू निम्न रूपमा हुन सक्छन्:
सामाजिक अध्ययनले हामीलाई विभिन्न सामाजिक समस्याहरू, जसले आफूलाई र अरुलाई प्रभावित गर्दछ, अध्ययन गर्नका लागि तर्क तथा तथ्याङ्कको उपयोग गर्छ। उदाहरणका लागि, एक सामाजिक समस्या रोग प्रसव (मातृत्व मृत्यु) हो सक्छ। सामाजिक अध्ययनले यसलाई मुख्यका कारणहरू, प्रभावहरू, विपरित प्रभावहरू, समाधान र नीतिहरू बारेमा अध्ययन गर्दछ। यसले स्वास्थ्य देखि अर्थिक रूपान्तरणसम्म विभिन्न पहलहरूको विकासमा मद्दत पुर्याउँछ। सामाजिक अध्ययनले समाजिक विचारधाराको परिचय प्रदान गर्दछ र यसले शिक्षाबिधिहरूको विकासमा मद्दत पुर्याउँछ। उदाहरणका लागि, सामाजिक अध्ययनले न्यायप्रियता, समानता, विचारधाराको समीक्षा, न्यायप्रियताका सिद्धान्तहरू, न्यायालयी व्यवस्था आदिको अध्ययन गर्दछ। यसले सामाजिक न्याय, व्यापारिकता, सामाजिक परिवर्तन, आर्थिक न्यायप्रियता र अन्य अवस्थाका शिक्षाबिधिहरूको विकासमा मद्दत पुर्याउँछ।
सामाजिक अध्ययनले हामीलाई सामाजिक प्रभावको परिचय प्रदान गर्दछ। यसले छात्रहरूलाई अवधारणा दिन्छ कि उनीहरूका क्रियाकलापहरूले कसरी सामाजिक परिवर्तनलाई प्रभावित गर्दछन्। उदाहरणका लागि, विभिन्न सामाजिक मिडिया जस्ता माध्यमहरूले विचारधारा, मोड, र नवान्तरणलाई कसरी प्रभावित गर्दछन् यसका विभिन्न अध्ययन गर्दछन्। यसले छात्रहरूलाई सम्बन्धित माध्यमका प्रभावहरू पहिचान्न, मिडिया लिटरेसी विकास गर्ने, सामाजिक मिडिया सुरक्षा, माध्यमिक विचारधारा, सत्यनिष्ठता आदिका बारेमा जागरूकता प्रदान गर्दछ।
अभ्यास
📖 You May Also Like...
- पाठ १। सहिद हरु को सम्झना मा। Class 8 Nepali exercise
- पाठ २। साकार सपना। Class 8 Nepali exercise
- Table of Content Nepali Class 8
- Exam Preparation Resources: Your Ultimate Guide to Success
- पाठ ५। मानव अधिकार। Class 8 Nepali exercise
१.सामाजिक अध्ययनको क्षेत्र व्यापक छ भन्ने कुरा पाठमा दिइएको चार्ट अध्ययन गरी प्रस्ट पार्नुहोस्।
Ans:सामाजिक अध्ययनको क्षेत्र व्यापक छ भन्ने कुरा पाठमा दिइएको चार्ट निम्न रूपमा हो सक्छ:
१. विषयवस्तुको ज्ञान : यस अन्तर्गत आफू बस्ने समाजका मूल्य, मान्यता, रीतिरिवाज, चालचलन, भूगोल, वातावरणीय अवस्थिति, समाज निर्माण प्रक्रिया, ऐतिहासिक पृष्ठभूमि, सामाजिक, राजनीतिक, सांस्कृतिक अन्तक्रियाका सम्बन्धमा अध्ययन गरी जानकारी लिनु भन्ने बुझिन्छ । त्यहीअनुसार प्रश्नावली निर्माण गरी जानकार व्यक्तिसँग अन्तर्वार्ता गर्नु, तथ्याङ्क सङ्कलन गर्नु र विश्लेषणात्मक अध्ययन गर्नुपर्ने हुन्छ।
२. समुदाय तथा समाजको अध्ययन : यस समूहमा रहेका विद्यार्थीहरूले आफ्नो समूदायमा बस्ने व्यक्तिहरूको जात, धर्म, संस्कृतिको अध्ययन गर्न लगाउने, धार्मिक मान्यता, सभ्यता बसोबास प्रक्रिया, चाडवाड वैवाहिक सम्बन्ध, पास्नी, अन्न प्राशन, मृत्यु संस्कारहरूको अध्ययन अवलोकन गरी जानकारी लिन लगाउने । घर गोठ निर्माण सौचालयको प्रयोग पानीको स्रोत आदि समेतको जानकारी लिनुपर्ने हुन्छ।
३. राष्ट्रियताको भावनाको विकास : यस समूहका विद्यार्थीहरूलाई आफू बस्ने समाजको वरपरको मानिसहरूले राष्ट्रलाई कसरी चिनेका छन् ? राष्ट्रियता भनेको के हो ? किन हामी सबै राष्ट्रप्रति बफादार हुनुपर्ने कारणहरू के के हुन सक्छन् ? खोजिनीति गर्ने । राष्ट्रका लागि केही गर्छ र गर्नु छ भन्ने भावनाको विकास गर्ने।
४. आर्थिक अभिवृद्विको विकास : यस समूहका विद्यार्थीलाई आर्थिक अभिवृद्धि गर्न, लघुउद्यम, घरेलु उद्योग, परम्परागत ज्ञान र सीपको आर्थिक वृद्धिमा लगानी, स्वरोजगार र सिर्जनशील समाज निर्माणका लागि गरी आएका क्रियाकलाप र श्रम विकास गर्न अवलम्बन गर्नुपर्ने उपायहरू पत्ता लगाई सुझाव सहितको प्रतिवेदन पेश गर्न लगाउने। सिर्जनशीलताको विकास : समाजमा जुवा, तास खेल्ने, चिया र भट्टी पसलमा गफ चुट्ने, विना काम टहलिने, मादक पदार्थ (जाँड/रक्सी), चुरोटको लतमा पसेका बेरोजगार युवायुवतीहरूलाई सिर्जनशील रहन प्रेरणा दिलाउने, सानो उद्योग सञ्चालनका लागि तालिम, सरल कर्जा झन्झटिलो कानुनलाई सर्वसुलभ बनाउन सम्बन्धित निकायलाई सजग गराउने । त्यस्तो युवाहरूलाई रोजगार सिर्जना गरी व्यस्त राख्न प्रेरणा दिलाउने उपाय खोजी कार्यान्वयन गर्न लगाउने।
५. राष्ट्रिय, अन्तर्राष्ट्रिय परिवेशमा समायोजना : वर्तमान युवा भविष्यका कर्णधार र राष्ट्र निर्माणको आधार हुन । यी युवाहरू विश्वको जुनसुकै कुनामा पनि समायोजन हुनुपर्दछ । विश्वको कुनै एक कुनामा घटेको घटनाले विश्वभरमा कुनै पनि व्यक्तिलाई प्रभाव पार्ने हुनाले, विश्व परिवेशमा घुलमिल हुनका लागि विश्वले अवलम्बन गरेका आचरण, प्रविधि, नीतिहरू बुझ्नुपर्ने हुन्छ । व्यक्तिलाई असल, चरित्रवान, समस्यासँग जुध्न सक्ने, समालोचक एवं सकारात्मक सोच भएका विश्व परिवेश बुझेर सो अनुसार आचरण गर्न सक्ने बनाउने तरिकाहरू खोज्न, बुझ्न र अनुसन्धान गर्न लगाउने। र प्रविधि जीवनक्तक, निर्णय निर्माण कार्य, सहयोग सिमा सफल।
२.सामाजिक अध्ययन र जीवनोपयोगी शिक्षाको महत्त्व दर्साउनुहोस्।
Ans:सामाजिक अध्ययन र जीवनोपयोगी शिक्षा हाम्रो जीवनमा महत्त्वपूर्ण भूमिका निभाउँदछन्। यसले हामीलाई मानविकी, सामाजिक समुदाय, राजनीति, आर्थिक प्रगति, सामाजिक न्याय, र सामाजिक समरसताका सवालहरू सम्झन गराउँछ। सामाजिक अध्ययनले हामीलाई समुदायबाट विश्वास, सम्बन्ध, र सहकार्यको महत्त्व बुझाउँछ।
सामाजिक अध्ययनले हाम्रो बिचार, मान्यता, र मूल्यहरूमा प्रभाव गर्दछ। यसले हामीलाई भिन्न सामाजिक समुदायका मान्यता र मूल्यहरूमा समझदारी र उदारता विकसित गर्न मद्दत गर्दछ। सामाजिक अध्ययनले हामीलाई अपार्थित तथा भेदभाव विरुद्धको वातावरण बनाउँदछ, जसले समानता, न्याय, र सामाजिक समरसता प्रोत्साहन गर्दछ।
जीवनोपयोगी शिक्षा समाजमा अभिवृद्धि, सुरक्षा, व्यक्तिगत विकास, र सामरिक विकासका लागि आवश्यक छ। यसले हामीलाई निम्नलिखित कौशलहरू सिकाउँछ: व्यक्तिगत व्यवहार, समस्या समाधान, सं
घटन, सहभागिता, नेतृत्व, सहकार्य, र संचार. जीवनोपयोगी शिक्षा आफ्नो परिवार, समुदाय, र समाजको सुदृढीकरणमा महत्त्वपूर्ण भूमिका निभाउँछ।
सामाजिक अध्ययन र जीवनोपयोगी शिक्षाले हाम्रो व्यक्तिगत र सामाजिक विकासमा सहायता गर्दछ। यसले हामीलाई समाजिक जटिलताहरू समझ्न, समस्याहरूलाई समाधान गर्न, सहकार्य गर्न, उद्धार गर्न र समरसता बनाउन मद्दत गर्दछ। सामाजिक अध्ययन र जीवनोपयोगी शिक्षाले हामीलाई एक सशक्त समाज र उच्च जीवनशैलीको निर्माणमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छन्।
The End
Overall, social studies foster learners' holistic understanding of the world, critical thinking, cultural appreciation, and civic engagement. It equips them with the skills and knowledge necessary to be informed, responsible, and active members of society.
Some Popular Tags:
How are Social Studies Helpful For Learners?
Social media is helpful for learners in the following ways:
1. Developing Civic Consciousness
Social Studies helps students understand their roles and responsibilities as citizens. It promotes civic awareness, active participation, and informed decision-making. Students learn about the workings of government, democratic processes, and their rights and responsibilities as members of society.
2. Promoting cultural understanding
Social studies exposes students to different cultures, traditions, and perspectives. It helps develop empathy, tolerance, and appreciation for diverse societies. By understanding different cultures, students can build bridges of understanding and respect, leading to a more inclusive and interconnected world.
3. Enhancing critical thinking skills
Social studies encourage critical thinking by analyzing and evaluating historical events, social issues, and current affairs. Students learn to examine evidence, interpret information, and form reasoned opinions. These skills are important for making informed decisions, solving problems, and engaging in thoughtful discussions.
4. Promoting global awareness
In an increasingly interconnected world, social studies provide learners with a global perspective. They explore global issues such as human rights, environmental challenges, and economic interdependence. By understanding the complexities of global mobility, students become globally aware and prepared to navigate a global society.
5. Connecting Past and Present
Social Studies helps students understand the historical context and its impact on the present. By studying past events, students gain insight into causes, consequences, and lessons learned from historical events. This understanding enables them to make connections between the past and the present, fostering a deeper appreciation for historical significance.
6. Developing Research and Analytical Skills
Social studies foster research skills by encouraging students to collect and analyze data from a variety of sources. They learn how to find reliable information, evaluate its credibility, and synthesize it to support their arguments. These skills are transferable and applicable to other academic subjects and real-life situations.
7. Fostering Informed and Active Citizenship
Social Studies provides students with the knowledge and skills necessary to be active and engaged citizens. By studying social issues, government structures, and public policy, students are empowered to participate in their communities, advocate for their rights, and contribute to positive social change.
Overall, social studies foster learners' holistic understanding of the world, critical thinking, cultural appreciation, and civic engagement. It equips them with the skills and knowledge necessary to be informed, responsible, and active members of society.
Disclaimer: if you had found any content inside this blog you can contact us through contact us. we will remove your content as soon as we can.
Some Popular Tags:
- Class 11 social studies note
- class 11 social studies note unit 1
- class 11 social studies note pdf
- class 11 social studies note in nepali
- class 11 social studies note unit 2
Tags:
class 11 social notes