एकाई ५ || पाठ ४|| Class 11 Social Studies Notes


 if you are wondering where to get notes of social studies class 11 then you are at the right place.

"Grow your education through Mantra Notes solution, notes, guide, question model"

एकाई- ५

पा -  

लोकतन्त्र

२.तपाईंले विश्वमा लोकतन्त्रको उदय भएको स्थानमध्ये युरोप वा अमेरिकाका एक जना पत्रमित्र बनाउनहोस् यस पाठल'तपाईंको कुल जिज्ञासा पुरा गर्न सकेको छैन यस्ता जिज्ञासासम्बन्धी प्रश्न बनाउनुहोस् र पत्रमित्रलाई प्रश्नको उत्तर दिन अनुरोध गर्दै पत्र लेख्नुहोस्।

Ans:

प्रिय [पत्रमित्रको नाम],

नमस्ते! मैले यो पत्र तपाईंलाई नेपालीमा लेख्न सक्नुभएकोले धेरै खुशी लाग्यो। मैले तपाईंको विश्वमा लोकतन्त्रको उदय भएको स्थानमध्ये जोडन सक्ने छु, त्यसैले तपाईंलाई एक पत्रमित्रको रूपमा छानेको हुनाले मेरो सन्देशलाई आफ्नो मनपर्ने साथ सम्पन्न गर्न आत्मविश्वास छ। यहाँ केहि जिज्ञासा प्रश्नहरू छन्, कृपया तपाईंलाई उत्तर दिनका लागि मेरो सहायता गर्नुहोस्:

 1. योचनाको आधारमा, तपाईंले लोकतन्त्रको उदय भएको स्थानलाई कसरी वर्णन गर्नुभयो?

2. तपाईंले आफ्नो दृष्टिबद्धता र योजना नगरेको छानेको भएमा, लोकतन्त्रको उदय गर्ने प्रमुख कारणका कुन-कुन थिए?

3.तपाईंले आफ्नो अनुभवबाट युरोप वा अमेरिकामा लोकतन्त्रको प्रभावलाई कसरी महसुस गर्नुहुन्छ?

4. जहाँसम्म तपाईंले पहिलोपटक यात्रा गरेको छ भनेर जानकारी छ भने, तपाईंले कसरी लोकतन्त्रको महत्वपूर्ण व्यक्ति, संगठन वा घटनाहरूसँग परिचित भएको हो?

 कृपया यी प्रश्नहरूमा विचार गर्नुहोस्  तपाईंले उनीहरूलाई उत्तर दिन सक्नुहुन्छ भनेर आशा गर्दछु। मेरो बारेमा कुनै प्रश्न अथवा सुझाव  भने कृपया मलाई जनाउनुहोस्।

 धन्यवाद  आशा गर्दछु तपाईंलाई छोटो अवधिमा आफ्नो उत्तर प्राप्त हुने।

 सधैं तपाईंको पत्रमित्र,

[तपाईंको नाम]

 

अभ्यास

१. विश्वमा लोकतान्त्रिक आन्दोलन हुनुका कारणहरू उल्लेख गर्नुहोस्।

Ans:विश्वभरी लोकतान्त्रिक आन्दोलनहरूलाई धेरै कारणहरूले प्रभावित गर्दछन्यी कारणहरू अलगअलग समयमा भिन्नभिन्न स्थानमा उभिएका हुन सक्छन्, तर यहाँ केही मुख्य कारणहरूलाई उल्लेख गर्नेछु:

 1. नागरिकमाथि अधिकार: अधिकांश लोकतान्त्रिक आन्दोलनहरूले नागरिकमाथि अधिकारको माग गर्छन्। लोकतान्त्रिक आन्दोलनहरूले जनताको स्वतन्त्रता, न्याय, समानता, अवसरको समानता, स्वतन्त्र मताधिकार, माध्यम व्यक्तित्व आदि माग गर्छन्।

 2. अशान्ति  अन्याय:

केहीले लोकतान्त्रिक आन्दोलनको पीडितले अन्याय, उत्पीडन, तानाशाही, भ्रष्टाचार, अवर्तमानता, नियंत्रण  प्रतिबन्ध, दमन, न्यायहीनता, गरिवीकरण, आत्मसम्मानको कमी आदि भन्ने कारणहरूमा पिडित भएका हुन सक्छन्। यी कारणले जनमाताको प्रशासनिक व्यवस्था  सरकारले उनलाई प्रदान गर्नुपर्ने अधिकारहरूमा समस्या प्रकट गर्छन्।

 3. आर्थिक राजनीति: केही लोकतान्त्रिक आन्दोलनहरूले आर्थिक राजनीतिक कारणहरूको प्रभावमा परेका हुन्छन्। आर्थिक असमानता, दरिद्रता, रोजगारको कमी, बजारी अस्थायीता, आर्थिक विभेद, अर्थव्यवस्थामा भ्रष्टाचार आदि कारणहरूले लोकतान्त्रिक आन्दोलनहरूलाई प्रेरित गर्दछन्।

 4. राष्ट्रियता  सांस्कृतिक मान्यता: केहीले लोकतान्त्रिक आन्दोलनले राष्ट्रियता, भाषा, संस्कृति, धर्म, जातिवाद, आदिको रक्षा गर्न समर्पित गर्छन्। यी मुद्दाहरूमा अवस्थानको असन्तुष्टि, न्यायहीनता, अनुचित नागरिकता व्यवस्था, प्रतिबन्ध, असमानता, भ्रष्टाचार, पराधीनता, आदिको लागि आन्दोलन गर्छन्।

 5. सामरिक  जीवन शर्तहरू: केही आन्दोलनले सामरिक  स्वतन्त्रताका लागि जीवन शर्तहरूमा परिवर्तन गर्न माग गर्छन्। आवासीय क्षेत्र, श्रम सुधार, न्यायिक सुधार, जनसमूहको सम्मान, विद्यालय व्यवस्था, स्वास्थ्य सुविधा, वातावरणिक सुरक्षा, महिला एवं लैंगिक समानता, जनसंख्या नियन्त्रण आदि भन्ने कारणहरूका लागि आन्दोलनहरू हुन्छन्।

 यो एक सामान्य सूची मात्र हो  केवल केही कारणहरूलाई उल्लेख गर्ने हो। लोकतान्त्रिक आन्दोलनहरू विविध राष्ट्रिय, सामाजिक, आर्थिक, आधारभूत, राजनीतिक, आदिका प्रतिबद्धताहरूबाट प्रेरित हुन्छन्।

 

 

२.एक देशमा भएको परिवर्तनको प्रभाव अरू देशमा पनि पर्दछ भन्ने सन्दर्भलाई उदाहरणसहित प्रस्तुत गर्नुहोस्।

Ans:प्रिय [पत्रमित्रको नाम],

 नमस्ते फेरि! तपाईंको प्रश्नमा धेरै धेरै धन्यवाद। यो प्रश्न नै काफी रोचक ,  मैले यसलाई उदाहरणसहित प्रस्तुत गर्ने छु। यो उदाहरणले देश देखि देशसम्म कसरी परिवर्तनले अन्य देशमा पनि प्रभाव गर्दछ भनेर देखाउँछ:

 एक उदाहरणका रूपमा, भारतमा हुने आर्थिक विकासले नेपालमा पनि प्रभाव गर्न सक्छ। भारत उद्योगीकरणको अग्रगामी राष्ट्रहरूमध्ये एक हो  यसको आर्थिक विकासले उस्तै उद्योगीकरण गर्न चाहने नेपालमा प्रेरित पार्न सक्छ। भारतले उद्योग विकास गर्दा, यो उद्योगीकरणको प्रक्रियालाई बढाउने उपकरणहरू, तकनीक  अनुप्रयोगहरू नेपालका उद्योगस्थलहरूमा पनि चाहिँदैनन्। यसकारण,नेपालले भारतका उद्योगीकरणका अभियानका फलस्वरूप विभिन्न उद्योगस्थलहरूमा अपर्याप्त निवेश  तकनीकी अभावको सामना गर्नुपर्छ।

 अर्को उदाहरणमा, अमेरिकामा हुने विज्ञान तथा प्रगतिले अन्य देशहरूलाई प्रभावित गर्दछ। अमेरिका विज्ञान  तकनीकका क्षेत्रमा एक अग्रगामी देश हो  यसले नयाँ औद्योगिक तकनीकी प्रगति, बायोटेक्नोलजी, कम्प्युटर विज्ञान, इलेक्ट्रनिक्स, अनुप्रयोगी भौतिकी, औद्योगिक नवाचार  अन्य क्षेत्रहरूमा नयाँ नवीनताहरू प्रदान गरेको छ। यसका फलस्वरूप, अन्य देशहरूले अमेरिकाबाट नयाँ विज्ञान  प्रगतिलाई सम्प्रेषित गर्ने अवसर पाएका छन्। उदाहरणका लागि, अमेरिकाबाट विकसित एकोलोजिकल तथा साइंस नेटवर्क (ECOSOC)  ग्लोबल एडभान्स्ड टेक्नोलजी इन्स्टिट्यूट (GATI) जस्ता संगठनहरूले विज्ञान तथा प्रगतिलाई अमेरिकाबाट विकसित उपकरणहरू,अनुसंधान अवसरहरू  विज्ञानिक सहयोगका व्यवस्थाहरू प्रदान गर्दछन्।

 उम्मेद  कि यो उदाहरणहरू तपाईंलाई पर्याप्त ढंगले बुझिनेछन्। यदि तपाईंको अझै कुनै प्रश्न वा सुझाव  भने कृपया मलाई जनाउनुहोस्।धन्यवाद  आशा गर्दछु तपाईंलाई उपयुक्त उत्तर प्राप्त हुने।

 सधैं तपाईंको पत्रमित्र,

[तपाईंको नाम]

The End
Disclaimer: If you find any content within this blog that needs to be removed, please contact us through the provided "Contact Us" section. We will promptly take action to remove the content as soon as possible. Thank you for bringing it to our attention.

Some Popular Tags:

class 11 social studies
class 11 social studies note pdf
class 11 social studies note in Nepali
class 11 social studies note Unit 4

Post a Comment

Previous Post Next Post