औद्योगिक क्रान्ति
क्रियाकलाप
३. औद्योगिक क्रान्तिको कारणको व्याख्या गर्दै संवाद तयार पार्नुहोस्।
Ans:व्याख्यानकर्ता: नमस्ते! तपाईंलाई स्वागत छ। हामीले आज औद्योगिक क्रान्तिको कारणको व्याख्या गर्ने छौं।
साक्षर: धन्यवाद! मैले सुनेको छ यो क्रान्ति मुख्यतः 18औं र 19औं सदीमा भएको थियो। केरलको टेक्सटाइल उद्योग र साधारणतः मध्यप्रदेश र उत्तरप्रदेशमा नेपालमा थियो। क्रान्तिका कारणहरूको एउटा मुख्य कारण थियो विज्ञान र प्रविधिको प्रगति। प्रविधिमा हुने नयाँ आविष्कारहरूले उत्पादन प्रक्रिया र उपकरणहरूमा क्रान्ति ल्याएको थियो।
उदाहरणका लागि,जहाजहरूमा इण्डस्ट्रियल निर्माण गर्ने सामग्रीहरूमा नयाँ उपकरणहरूको प्रयोग भएको थियो। यसले जहाज निर्माण र काठको प्रसंस्करण प्रक्रियाहरूलाई सुगम, तीव्र, र उत्पादक बनाएको थियो। जसमा धातुभूकम्पन विचारले विकास गरिएको थियो जसले यातायात र परिवहनमा क्रान्ति ल्याएको थियो।
साक्षर: तपाईंले ठिकै भन्नुभयो। प्रविधिको प्रगति र नयाँ आविष्कारहरूले यसलाई अझ एक स्तरमा पुगाएका थिए। यस्तै औद्योगिक क्रान्तिले अन्य क्षेत्रहरूमा रोमाञ्चकारी परिवर्तनहरू पनि ल्याएको छ। धान्यवाद।
व्याख्यानकर्ता: धन्यवाद तपाईंलाई प्रश्न पुग्नुभयो। आफ्नो सहयोगका लागि धन्यवाद।
अभ्यास
१.औद्योगिक क्रान्तिले विश्वमा पारेको प्रभावहरूको बुंदागत रूपमा व्याख्या गर्नुहोस्।
Ans:औद्योगिक क्रान्ति विश्वमा व्यापक प्रभाव प्रदान गरेको छ। यहाँ केही मुख्य बुनियादी प्रभावहरूको व्याख्या छ:
1. आर्थिक विकास: औद्योगिक क्रान्तिले आर्थिक विकासलाई गति दिएको छ। नयाँ उद्योगहरूको सृजना र विकासले रोजगार सम्बन्धी अवसरहरूमा वृद्धि गराएको छ। उद्योगिकरणले आर्थिक सक्षमता बढाएको छ र विपणन क्षेत्रमा सञ्चालन गर्ने क्षमता प्रदान गर्दछ।
2. जनसंख्या नियन्त्रण: औद्योगिक क्रान्तिले जनसंख्या नियन्त्रणमा महत्वपूर्ण योगदान प्रदान गरेको छ। उद्योगहरूले रोजगार सम्बन्धी अवसरहरू प्रदान गर्दछन् र यसले जनसंख्या वृद्धि कम गर्न सहयोग प्रदान गर्दछ।
3. विज्ञान र प्रविधिको प्रगति: औद्योगिक क्रान्तिले विज्ञान र प्रविधिमा गहिरो परिवर्तन गरेको छ। नयाँ औद्योगिक प्रक्रियाहरू, तकनीकहरू, उपकरणहरू, विनिर्माण पद्धतिहरूका विकासले उत्पादन, प्रभावशीलता, गुणस्तर र क्षमता मा महत्वपूर्ण परिवर्तन गर्दछ।
4. जलवायु परिवर्तन: औद्योगिक क्रान्तिले जलवायु परिवर्तनमा प्रभाव प्रदान गर्दछ। उद्योगिक कारखानाहरू, उद्योगस्थलहरू, वाहनहरूको प्रयोगले जलवायु परिवर्तनको प्रतिक्रिया बढाउँछ। यसले जलवायु परिवर्तनका परिणामस्वरूप जलवायु बदली, गर्मी, बाढी, अतिपावन, जलवायुस्रोतको निष्फलता, वातावरणीय प्रदूषण, अस्थायी जलवायु परिवर्तनको प्रभाव देखिन्छ।
5. सामाजिक परिवर्तन: औद्योगिक क्रान्तिले सामाजिक परिवर्तनमा पनि महत्वपूर्ण प्रभाव प्रदान गर्दछ। नयाँ औद्योगिक क्षेत्रहरूका स्थापना र प्रगतिले जनसंख्याको स्थानान्तरण, कामदारहरूको आवागमन, समाज र नागरिकताको बदलाव, जाति, जात, लिङ्ग र सामाजिक विभेदहरूमा परिवर्तन, शिक्षा, स्वास्थ्य, आवास र जीवनशैलीमा परिवर्तन प्रोत्साहन गर्दछ।
यी प्रभावहरूले साथै अन्य बहुमुखी असरहरू पनि प्रदान गर्दछन्, जसले राजनीतिक, सांस्कृतिक, आर्थिक, वातावरणिक, राष्ट्रिय र संघीय आपूर्ति राष्ट्रियता, भौगोलिक व्यापारिक आपूर्ति, विपणन, विदेशी सम्पर्क, विदेशी निवेश, सुरक्षा, संगठनात्मक संरचना र विपन्नता आदि मा प्रभाव प्रदान गर्दछन्। यसरी, औद्योगिक क्रान्तिले विश्वभरी एक अद्यावधिक तथ्यसंग्रह र जीवनशैलीको परिवर्तन प्रदान गर्दछ।
२.उपनिवेशको सुरुआत र औद्योगिक क्रान्तिको सम्बन्ध उल्लेख गर्नुहोस्।
Ans:उपनिवेशको सुरुआत र औद्योगिक क्रान्तिको सम्बन्ध एकअरू संवादमा यसरी व्याख्या गर्दै छ:
व्याख्यानकर्ता: औद्योगिक क्रान्ति सम्बन्धी बातचित गर्नुभएमा धेरै जनाहरूले सामान्यतः उपनिवेशको सुरुआत र औद्योगिक क्रान्तिको सम्बन्ध पहिलोपटक बुझ्ने गर्दछन्।
साक्षर: अर्थात् उपनिवेशको सुरुआतले औद्योगिक क्रान्तिको बिपर्यास गर्दछ। यो सन्दर्भमा उपनिवेशकहरू अर्थतन्त्रमा विश्वास राखेर आर्थिक संस्थाहरूमा निवेश गर्न थालेका थिए। यो निवेशले नयाँ उद्योगहरूको स्थापना गर्न र उपनिवेशहरूले उत्पादन वृद्धि गर्न मद्दत पुर्याएको थियो।
व्याख्यानकर्ता: अर्को संकेतको रूपमा निवेशमा भएको वृद्धि अर्थतन्त्रले उपनिवेशकहरूलाई प्रभावित गर्ने थियो। निवेशकहरूले नयाँ औद्योगिक प्रयोगशीलताको नयाँ अवस्थामा आफ्नो पूँजी लगाएका थिए जसले विभिन्न उद्योगहरूको विकासमा बहुमूल्य योगदान गरेको थियो।
साक्षर: जसरी, उपनिवेशकहरूले औद्योगिक क्रान्तिको सुरुआतमा महत्वपूर्ण भूमिका निभाएका थिए। त्यसपछि औद्योगिक क्रान्तिले अर्थतन्त्रलाई व्यापकतामा बढ्दो गरेको थियो र उपनिवेशकहरूले निवेशका रूपमा औद्योगिक क्षेत्रहरूमा थप पूँजी लगाउन सक्नुभएको थियो।
व्याख्यानकर्ता: धेरै धन्यवाद तपाईंलाई प्रश्न पुग्नुभयो। कृपया सम्पूर्ण संवादका लागि मलाई बताउनुहोस्।
The End
Disclaimer: If you find any content within this blog that needs to be removed, please contact us through the provided "Contact Us" section. We will promptly take action to remove the content as soon as possible. Thank you for bringing it to our attention.
Some Popular Tags:
class 11 social studies
class 11 social studies note pdf
class 11 social studies note in Nepali
class 11 social studies note Unit 4
